Nog 26 fabrieken in Limburg
Er staan nog 26 zuivelfabrieken in de provincie Limburg. Dat wil zeggen: er staan nog 26 gebouwen die voorheen dienst deden als zuivelfabriek of botermijn. De gebouwen hebben een andere bestemming gekregen. Zoals in Leunen (Venray) waar in de oude coöperatieve zuivelfabriek een dierenkliniek is gevestigd. En de melkfabriek Het Land van Gulpen doet nu dienst als brandweerkazerne. Deze Limburgse fabrieken zijn opgenomen in de lijst met Nederlandse zuivelfabrieken op deze website. Zie de rubriek Verborgen erfgoed.Na de oprichting van een boterfabriekje in 1892 in Tungelroy volgden snel meer coöperatieve bedrijven in Limburg. In 1900 stonden er maar liefst 155, op twee na allemaal handkrachtfabriekjes. Dat aantal liep daarna snel terug: in 1919 waren er nog 79, nu voor het merendeel werkend met stoomkracht. De meesten verwerkten de aangevoerde melk tot boter. In steden als Venlo, Roermond en Maastricht waren melkfabrieken actief.
Na de Tweede Wereldoorlog gingen de fabrieken samenwerken in kringcoöperaties. Die samenwerking luidde het einde van meerdere fabrieken in. Er waren grotere eenheden nodig om investeringen in moderne apparatuur mogelijk te maken. Na de fusie van de coöperaties in Limburg en Noord-Brabant tot Campina (later DMV-Campina) in 1976 werden de Limburgse fabrieken de een na de ander gesloten.
De opkomst en ontwikkeling van de zuivelindustrie in Limburg en het hergebruik van de fabrieken staan beschreven in een publicatie van de stichting Werkgroep Industrieel Erfgoed Limburg (WIEL). De publicatie is gebaseerd op onderzoek van dr. J. Philips , oud-directeur van het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg. Van alle nog bestaande gebouwen zijn foto’s opgenomen. Overigens wordt niet vermeld dat in Born in de tachtiger jaren een hypermoderne kaasfabriek is gebouwd door DMV-Campina en dat deze nog steeds in bedrijf is.
Zuivel, Geschiedenis en inventarisatie van de zuivelfabrieken in Limburg, Serge Langeweg, maart 2012.
Te koop voor € 18 (excl. verzendkosten) in de webshop van het Huis voor de Kunsten Limburg www.hklimburg.nl/webshop.html .
Melkfabriek Sint-Barbara in Eckelrade (Zuid-Limburg), nu bed en breakfast.
Melkbezorging in de na-oorlogse jaren in Venlo.